Những ngày qua, thế giới vang vọng âm hưởng lễ hội Berlin kỉ niệm lần thứ 20 ngày sụp đổ Bức tường Ô nhục. Không nhất thiết phải tán thành khía cạnh "khải hoàn vinh quang của đế chế Roma", nhưng ta không thể nào phủ nhận tính chất "giáo dục" cần thiết của sự kiện này khi thấy các thế hệ hôm nay hầu như không biết gì về lịch sử : theo một cuộc thăm dò dư luận mới đây, đa số thanh niên Đức (ra đời sau năm 1989) tưởng rằng Bức Tường Berlin là do quân đội đồng minh xây dựng, rằng Helmut Kohl là người lãnh đạo Cộng hoà Dân chủ Đức, rằng CHDCĐ là một thiên đường xã hội, có bầu cử tự do, vân vân và vân vân. Của đáng tội, cũng phải thừa nhận rằng Lịch sử là một quá trình phức tạp, ngầm chứa những mối quan hệ tương tác chằng chịt, người ta có thể dự đoán đường hướng, nhưng không ai có thể tiên tri được những đột biến (1), vì vậy mà tiến trình lịch sử trong bề sâu của nó, các phương tiện truyền thông đại chúng chỉ biết phản ánh những biến cố kịch tính ngoạn mục, không thể nào lí giải được.