Việt Nam văn hóa sử cương xuất bản lần đầu năm 1938, là nỗ lực giải quyết cuộc va chạm giữa văn hóa Việt Nam truyền thừa từ bao đời và văn hóa phương Tây du nhập trong bối cảnh xã hội đầu thế kỷ 20. Đào Duy Anh nhìn nhận cuộc va chạm ấy chính là "bi kịch hiện thời" đến từ "sự xung đột của những giá trị cổ truyền của văn hóa cũ ấy với những điều mới lạ của văn hóa Tây phương". Để giải quyết sự xung đột này, ông đề nghị "một mặt phải xét lại cho biết nội dung của văn hóa xưa là thế nào, một mặt phải nghiên cứu cho biết chân giá trị của văn hóa mới". Tác phẩm là lời giải cho vấn đề này.

Từ khi ra mắt, sách được đánh giá là bộ sử toàn diện đầu tiên và có hệ thống nhất về văn hóa Việt Nam từ sơ khởi đến năm 1938. Cùng Văn minh An Nam (La Civilization Annamite, 1944) của Nguyễn Văn Huyên, hai tác phẩm trở thành những công trình khoa học đầu tiên đặt nền tảng cho sự hình thành nền văn hóa học hiện đại Việt Nam.

Ngoài Việt Nam văn hóa sử cương, tác phẩm Việt Nam sử lược của học giả Trần Trọng Kim (1883 - 1953) cũng có ấn bản mới. Sách được thực hiện theo bản in lần thứ năm (1954) của Nhà xuất bản Tân Việt, là bản được chính tác giả chỉnh sửa lần cuối, bổ sung 60 minh họa từ các nguồn tư liệu ở bảo tàng, tranh dân gian, sách báo xưa.